آراستگی

آراستگی و تمیزی را همه می پسندند و همه انسانها به زیبایی و پاکی گرایش دارند. این موضوع در تعالیم اسلامی و سیره و روش رهبران معصوم (ع) آموزش داده شده است که در عین سادگی و پرهیز از اشرافی گری، پاکی و آراستگی ظاهری را رعایت کنند و افراد در جامعه اسلامی از سیمایی زیبا و دلپذیر برخوردار باشند.

در این موضوع، دو جریان انحرافی وجود دارد: نخست گرایش به اسراف کاری و پوشیدن لباسهای گران قیمت است در برابر تهیدستی و بینوایی گروههایی بسیار. دیگر، ژنده پوشی و سیمایی چندش آور داشتن و نازیبا بودن به عنوان زهد و ساده زیستی که این هر دو در رفتار و روش امامان و حضرت امام علی بن موسی الرضا (ع) دیده نشده است.

آنچه از زندگی پیشوایان به ما رسیده است و آنچه آن انسانهای نمونه در رفتار و سیره خویش انجام داده اند، الگو نمونه والایی است برای آراستگی سیمای مردم و رعایت اصول زیبایی و بهداشتی و شکوه ظاهری جامعه اسلامی. از این رو در رفتار امام رضا (ع) در تاریخ آمده است که آن حضرت همیشه با ظاهری آراسته و زیبا در میان مردمان ظاهر می شد و همگان از دیدن ایشان لذت می بردند روزی گروهی از صوفیان به حضور ایشان آمدند و به آن امام بزرگ چنین گفتند:

امیرالمومنین مامون درباره امری که خداوند بر عهده او گذاشته است، اندیشید و دریافت که شما اهل بیت از تمامی مردم به امامت و پیشوایی امت سزاوارترید. سپس به اهل بیت، نظر انداخت، و دانست که تو از همه آنان شایسته تری، به همین دلیل بر آن شد تا امر خلافت را به تو بازگرداند. اکنون امت به پیشوا و رهبری نیازمند است، که جامه اش خشن، طعامش ساده باشد، بر الاغ سوار شود و از بیمار عیادت کند.

امام که تکیه داده بود، در این هنگام، راست نشست و فرمود: یوسف منصب پیامبری داشت، قبای ابریشمی با تکمه های زر می پوشید، و در مجلس فرعونیان بر پشتیهای آنان تکیه می زد. وای بر شما جز این است که از امام، قست و عدل خواسته شود؟ و اگر سخن گوید، راست گوید؛ و اگر حکم کند، بر قاعده عدل و داد باشد؛ و اگر وعده کند، انجام دهد. همانا خداوند لباس یا طعامی را حرام نفرموده است؛ و این آیه را تلاوت فرمود: «قل من حرم زینت الله التی اخرج لعباده و الطیبات من الرزق » «بگو چه کسی زینت الهی را که برای بندگانش پدید آورد، و رزق پاکیزه او را حرام کرده است؟»

آنان چون به ترک دنیا و زهد صوفیانه انحراف یافته بودند و زهد اسلامی را با آراستگی ظاهری ناسازگار می دانستند، چنین گفتند. امام در پاسخ آنان، آیه قران را قرائت فرمود که باید از نعمتهای خدادادی بهره برد و نیز باید شکوه ظاهری جامعه اسلامی و انسانهای دین باور نگه داشته شود و جامعه اسلامی از افراد تمیز، منظم و آراسته تشکیل شود. از این رو این چنین بود که امام رضا (ع) همیشه خود را برای مردمان می آراست و با ظاهری آراسته در میان گروه ظاهر می شد تا انسانها شاد گردند؛ و هرگاه در خلوت خویش به سر می برد، زهد می ورزید و بر خود سخت می گرفت.

ابن عباد گوید:

امام رضا (ع) در تابستان به روی حصیر و در زمستان به روی پلاس می نشست. و جامه خشن می پوشید و هنگامی که در میان مردم، ظاهر میشد، خود را می آراست.

این همان صفات اولیای خداست که ظاهر خود را برای لذت انسانها در جامعه می آرایند و با سیمایی دلپذیر در جامعه حاضر می شوند و شکوه ظاهری جامعه اسلامی را در حدی که اشرافیت و طاغوت گرایی چون شاهان روم و ایران نرسد حفظ می کردند، لیکن هیچگاه از انسانها فراموش نمی کنند و در خلوت خویش چون آنان زندگی می کنند و از هرگونه آسایش طلبی و کاموری دوری می گزینند.

همان گونه که لازم است انسان با سیمایی آراسته در جامعه حضور یابد، در خانواده نیز این آراستگی بسیار ضروری است، تا همگرایی و دوستیها در کانون خانواده استوارتر گردد و جاذبه ها ژرفتر و افزون تر و زمینه پاکدامنی در خانواده بیشتر فراهم گردد.

ابن جهم گوید:

نزد امام رضا (ع) رفتم و او موهایش را رنگ سیاه زده بود. گفتم: فدایت شوم، با رنگ سیاه موهایت را رنگ کردی؟ فرمود: در رنگ آمیزی مو، پاداش است. رنگ کردن مو و آراستگی و آمادگی (با آراستن ظاهر) از چیزهایی است که پاکدامنی زنان را افزون می سازد؛ و زنان، پاکدامنی را رها کردند؛ چون همسرانشان خود را برای ایشان آماده نکردند.